Poznaj fazy procesu rozwojowego dziecka, by wiedzieć jak zachowywać się w każdej z nich

Dlaczego tylko nieliczni rodzice znają fazy procesu rozwojowego dziecka i potrafią dopasować swoje zachowanie do każdej fazy?

Jeżeli jesteś rodzicem warto żebyś znał/a mechanizmy rządzące rozwojem twojego dziecka. Te mechanizmy to proces rozwojowy, który znany jest już od kilkunastu lat i możemy go zaobserwować w rozwoju jednostki i grupy.

Niestety wielu rodziców w ogóle nie jest świadoma, że takie mechanizmy działają w rozwoju dziecka. Te mechanizmy są szczególnie ważne w okresie zmian, kryzysów (np. pandemia koronawirusa), wyzwań, czasie, w którym właśnie teraz jesteśmy. Jeżeli jesteś rodzicem i znasz te mechanizmy procesowe, jesteś po prostu spokojniejszy/a i możesz lepiej reagować na wyzwania, które przed tobą się pojawiają w okresie pandemii i po niej. Możesz wspomagać dziecko nawet jeżeli uczy się w trybie zdalnym. Proces to naturalna dynamika rozwojowa, przez którą przechodzi każde dziecko. Proces rozwojowy polega na przechodzeniu przez pewne fazy. Nikt nie zwolni rodzica z budowania zaangażowania dziecka, nawet w okresie pandemii, dlatego ta wiedza jest na wagę złota. Nie mam nic przeciwko, żebyś wyrażając swoją wdzięczność podesłał/a mi trochę złota. Dzięki znajomości procesu rozwojowego będziesz w stanie przeprowadzić dziecko konstruktywnie przez fazę kryzysu.

Drogi rodzicu zapewne chcesz przeprowadzić swoje dziecko w sposób optymalny przez kolejne fazy rozwojowe. Dlatego przeczytaj ten tekst do końca a dowiesz się jak osiągnąć ten cel.

Na liście noworocznych celów wielu rodziców, którzy mają problemy wychowawcze ze swoimi dziećmi zapisuje sobie cel – poprawa relacji z dzieckiem. Niestety tylko nielicznym udaje się dojść do mety, dlatego czytaj ten tekst do końca, a przekonasz się że wiedza z procesu rozwojowego zmieni twoją sytuację na lepszą.

# 1 FAZA ZALEŻNOŚCI

Małe dziecko zaraz po urodzeniu jest całkowicie zależne od matki, matka jest dla niego całym światem, ziemią, która go chroni, daje ciepło i pożywienie. Do 6/7 roku życia dziecko kształtuje swoją osobowość i świat widzi poprzez pryzmat relacji z rodzicami. W procesie mówimy o fazie zależności, pierwszej fazie, w której dziecko jest całkowicie zależne od rodzica. W tej fazie dziecko potrzebuje od rodzica stabilności emocjonalnej, wsparcia, zapewnienia bezpieczeństwa i solidnego oparcia.

# 2 FAZA PRZECIWZALEŻNOŚCI I WALKI

Dziecko w fazie rozwoju poznaje świat i zaczyna dostrzegać, że poza matką, ojcem istnieją również inne rzeczy i sprawy, które są interesujące. Dziecko chociaż nadal jest zależne od matki i ojca to potrzebuje na jakiś czas oddalać się od rodzica i eksplorować świat, co pozwala mu ukształtować swoje własne Ja różne od Ja rodzica. Dziecko w fazie różnicowania zaczyna tworzyć swoją indywidualność, odgranicza, odseparowuje się od matki, ojca. Jest to druga faza procesu rozwojowego – faza przeciwzależności i walki.

Dlaczego musi dojść do kryzysu odpowiedzialności?

Dziecko, które różnicuje się i określa swoje Ja, odpowiednio wspierane przez rodziców przekierowuje swoją energię na naukę i rozwój w perspektywie porównywania, także rywalizacji z innymi dziećmi. Świadomy rodzic kieruje tę niesamowitą energię właśnie na rozwój, naukę, odkrywanie talentów. Ten okres rozwojowy dobrze kierowany przebiega dobrze i konstruktywnie, aż do momentu, gdy dziecko dociera do punktu, w którym zdaje sobie sprawę, że rozwija się jednak jest wciąż bardzo zależne od autorytetu rodzica, a także nauczyciela. Tutaj następuje załamanie, gdyż dziecko zaczyna się zastanawiać się czy rozwija się dla siebie czy dla autorytetu. Jakby tego mało zbiega się to z dojrzewaniem fizycznym, więc dziecko jest fazie dojrzewania fizycznego i w kolejnej fazie dojrzewania psychicznego. Moment załamania się fazy przeciwzależności można rozpoznać po braku odpowiedzialności, narzekaniu, marudzeniu, kapryszeniu i ogólnemu niezadowoleniu, które przejawia dziecko. Jest to etap (kryzys odpowiedzialności), w którym dziecko przygotowuje się do ataku na autorytet.

# 3 FAZA WŁADZY, SIŁY I AUTORYTETU

Dziecko, które ukształtowało swoje indywidualne Ja  i przeszło fazę różnicowania nieuchronnie dojdzie do fazy rozwoju, w którym będzie musiało się skonfrontować z autorytetem rodziców, który do tej pory wydawał się mu niemal boski. Faza ta zaczyna się od kryzysu odpowiedzialności a jej zwieńczeniem jest atak na rodzica. Jest to ten dobrze znany bunt okresu dojrzewania, który jest tak bardzo trudny dla rodziców. Potrzeba w tym czasie dużo wiedzy, osadzenia w sobie, dobrze też jest poznać odpowiednie interwencje i zapewnić sobie wsparcie z zewnątrz.

# 4 FAZA IDEALIZACJI, PONADOSOBISTEGO ZAUROCZENIA

Po okresie buntu w idealnym scenariuszu dziecko uspokaja się i nawet idealizuje rodziców, bo jest w fazie zauroczenia odkrytą w sobie mocą. Niestety nie wszystkie dzieci i rodziny przechodzą konstruktywnie fazę buntu, co kończy się bardzo źle – problemami emocjonalnymi, kłopotami w szkole, sięganiem po używki a nawet łamaniem prawa.

# 5 FAZA PRZECIWOSOBISTEGO ROZCZAROWANIA

Po fazie idealizacji dziecko w swoim rozwoju musi doznać rozczarowania, gdyż odkryta moc osobista nie zawsze będzie zapewniała sukcesy w świecie zewnętrznym. W tym okresie dziecko będzie przeżywało zawód i rozczarowanie, gdyż jego marzenia o niepowstrzymanej mocy okażą się idealizacją. Doznania fazy idealizacji i ponadosobistego zauroczenia były piękne, jednocześnie zbyt idealistyczne i w konfrontacji z rzeczywistością trzeba skorygować spojrzenie na sytuację.

# 6 FAZA WSPÓŁZALEŻNOŚCI I PRACY

Rozczarowanie doprowadza dziecko do ostatniej fazy rozwoju, w którym zna ono doskonale swoje możliwości, zdaje sobie sprawę z tego, co jest w stanie zrobić a czego nie. Dziecko wie, że nie wszystko osiągnie samo, że potrzebuje wsparcia rodziców i innych ludzi, że musi współdziałać i współpracować z innymi ludźmi. Dziecko więc doskonale porusza się w społeczności i jest w stanie sięgać po wyznaczone przez siebie cele oraz zyskać osobiste spełnienie.

Mądry rodzic wspiera dziecko by przechodziło przez kolejne fazy rozwojowe bezpiecznie dla siebie i jak najbardziej optymalnie rozwojowo.