Psychologicznie kwestia przetrwania jest w życiu człowieka najważniejsza, ponieważ to od przetrwania zależą wszystkie pozostałe funkcje. Historia Polski przeczy tej logice. Dla przykładu w II wojnie i po niej tysiące ( idące w miliony ) Polaków oddało życie za wolność, wiarę i prawo do autoekspresji. Wielu Polaków nie mogąc być wolnymi wybierało śmierć. Słusznie więc tą postawę określamy jako bohaterską i wynosimy na pomniki. Ta postawa charakteryzowała ludzi wolnych, którzy nie chcieli być niewolnikami. Możemy być dumni z postawy naszych przodków. Byli gotowi walczyć o wolność i w razie konieczności oddać za nią życie. W dużej mierze dzięki nim dziś nie jesteśmy niewolnikami. To byli bohaterowie. Przeciwieństwem bohatera jest „tchórz”. „Tchórz” przedkłada swoje przetrwanie nad wszystko inne. I tutaj nie chodzi o to, że te osoby zachowały się tak ze strachu, gdyż każdy się boi, kiedy może stracić życie. Czasami strach potrafi sparaliżować człowieka tak, że nie potrafi on wykonać żadnego ruchu i w takim przypadku nie możemy mówić o tchórzostwie. Tchórzostwo polega udawaniu „nieustraszonego” a w obliczu niebezpieczeństwa sprawieniu zawodu tym, którzy uwierzyli w „nieustraszoność”. Bohaterowie, którzy giną czasami zyskują zasłużoną chwałę, tchórze zawsze umierają w niesławie.

Historia Polski daje nieprzebrane zasoby bohaterów. Szkoła powinna korzystać z tych zasobów, by modelować odpowiednie postawy wśród młodych ludzi i budować ich siłę osobowości. Mamy tak wielkie zasoby postaw bohaterskich a nie czerpiemy z nich pełnymi garściami. W tym miejscu warto by zadać pytanie: co sprawiło, że tak wielu Polaków zachowało się bohatersko? Po pierwsze stoi za tym umiłowanie wolności, po drugie umiejętność mówienia „nie”. Niemcy mieli możliwość powiedzenia „nie”, gdy rodził się nazizm, jednak tego nie zrobili. Powiedzieli „tak” w demokratycznych wyborach dając stery władzy partii nazistowskiej. Później mieli możliwość powiedzenia „nie”, gdy machina niemiecka dokonywała holokaustu na innych narodach, ale tego nie zrobili. Każdy Niemiec mógł powiedzieć „nie”, jednak w większości godzili się wykonywać dehumanizujące ich samych czynności, takie jak palenie ludzi w piecach. Podobnie Rosjanie mogli powiedzieć „nie” komunizmowi, który likwidował miliony Rosjan i ludzi innych narodowości w gułagach. Nie zrobili tego, stali się wyznawcami najpierw Lenina a później Stalina. Wiele krajów uległo bez walki nazistowskim Niemcom i komunistycznej Rosji. Wiele krajów nie pokazało postawy „Nie” totalitarnym najeźdźcom. Polskę i Polaków było stać na powiedzenie „Nie”.

Dlaczego tak się stało?

Polska i Polacy dali radę, gdy nadszedł czas najwyższej próby. Wiele narodów nie podołało tej próbie. Aby móc tego dokonać na długi czas przed taką próbą trzeba pracować nad swoją osobowością. Mówienie „nie” musimy ćwiczyć w codziennych okolicznościach. Musimy odważyć się powiedzieć „nie” szefowi, partnerowi, czy rodzicowi w sytuacjach, których taka postawa jest niezbędna. Jeżeli w twoim życiu mają miejsce sytuacje, gdy trzeba mówić „nie” a ty mówisz „tak” stajesz się osobą zdolną jedynie do przytakiwania i wykonywania poleceń. Wzmacniasz w sobie zależność od autorytetów i stajesz się kimś kto w razie potrzeby nie potrafi powiedzieć „nie”. To właśnie jest wyjaśnienie, dlaczego zwykli Niemcy i Rosjanie zamieniali się w sadystycznych strażników obozów koncentracyjnych i łagrów dopuszczających się potwornych czynów. Gdy nadszedł moment próby, gdy należało powiedzieć „nie”, nie byli zdolni tego powiedzieć.

Bądźmy dumni z naszych bohaterów, którzy powiedzieli „nie” gdy nadszedł moment najwyższej próby. Niech stają się wzorcem postaw dla nas i dla młodych, których osobowości się dopiero kształtują. Działajmy i wzrastajmy napełnieni siłą osobowości tych bohaterów. Nikt z nas nie wie, czy w sytuacji próby najwyższej byłby w stanie powiedzieć „nie” tak jak nasi bohaterowie, których słusznie podziwiamy. Nie myślmy o tym, bo to być może za duża próba dla nas na teraz. Uczmy się mówić „nie” szefowi, partnerowi, rodzicowi, przyjacielowi i innym gdy sytuacja wymaga mówienia „nie”. Trenujmy na co dzień siłę naszej osobowości, a być może w sytuacji próby najwyższej będziemy w stanie powiedzieć „nie”.